Ankara dovşanı
| Ankara dovşanı | ||||
|---|---|---|---|---|
 | ||||
| Elmi təsnifat | ||||
|
XƏTA: latin parametri doldurulmayıb. |
||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||
|
XƏTA HAQQINDA MƏLUMAT Bu parametr doldurulmayıb: latin |
||||
| ||||
Anqora dovşanı (türk. Ankara tavşanı) — uzun tüklü olduğuna görə həm tətbiqi, həm də dekorativ məqsədlər üçün yetişdirilən dovşan cinsləri qrupudur[1]. Bu xəzdən anqora yunu — toxunuşda çox yumşaq zərif xovlu yun parça əldə edilir. Həm dekorativ heyvandarlıq üçün, həm yun əldə etmək üçün eyni cinslər yetişdirilir. Anqora dovşanlarından xəz istehsalı üzrə dünya lideri Çindir (illik 8 min tona qədər).
Anqora dovşanının ömrü 7–10 ildir, xəzləri yeddi aylıqdan istifadəyə yararlı olur.
Tarixi
[redaktə | mənbəni redaktə et]Anqora dovşanları dovşanların ən qədim cins qruplarından biridir. Onların yetişdirilməsinə Türkiyədə başlanmış və bu heyvanların ilkin adı Türkiyənin paytaxtı – əvvəllər Anqora adlandırılan – Ankaranın adı ilə verilmişdir, (Anqora keçiləri və pişiklərinə bənzər). Avropada bu heyvanlar XVIII əsrin ortalarında Fransada meydana çıxdılar və tez bir zamanda olduqca məşhurlaşdılar və XIX əsrin əvvəllərində anqora dovşanları demək olar ki, bütün qitəyə yayıldılar. Əvvəlcə anqora dovşanları Avropada zadəganlar arasında ev heyvanları kimi populyarlıq qazandı, bu cinslərin tətbiqi yetişdirilməsi daha sonra başladı.
Mənşəyi Ankara olan anqora dovşanının 1723-cü ildə Türkiyədə nəsli kəsilib.[2]
Kənd təsərrüfatı əhəmiyyəti
[redaktə | mənbəni redaktə et]Anqora yunu dovşanın dərisindən tüklərin kəsilməsi, daranması və qoparılması yolu ilə əldə edilir. Anqora dovşanının bir çox cinsləri var, ən məşhurları bunlardır: "İngilis" ("English"), "Fransız" ("French"), "Alman" ("German"), "Nəhəng" ("Giant")), "Atlas "("Satin"). Əksər cinslərdən yun daranma və qoparılma yolu ilə alınır ki, bu da prosesi kifayət qədər əziyyətli edir və yalnız əl əməyi tələb edir ki, bu da anqora yunundan hazırlanan məhsulların baha olma səbəbini izah edir.
Cinsdən asılı olaraq, Anqora dovşanlarının çəkisi iki ilə altı kiloqram arasında dəyişə bilər. Baxımdan asılı olaraq orta ömür uzunluğu beş ildən on ilə qədərdir. Məhsuldarlıq baxımından dovşan yunu əldə etmək üçün 5–7 ilə qədər saxlamaq anlamlıdır. Dovşanlar ev şəraitində daha uzun ömürlü olurlar nəinki açıq havada.
Qısa tüklü dovşanlara nisbətən Anqora dovşanlarına qulluq etmək daha çətindir və onların xəzi həftədə ən azı iki dəfə daranmalıdır. Yetkin dovşanlarda yunun uzunluğu 15–25 sm-dir. Anqora dovşanlarının çəkisi 2–6 kq arasındadır ki, bu da ət istehsalı baxımından olduqca azdır.
Anqora yunu istehsalının ən yüksək göstəricisi Çindədir, Avropa ölkələri arasında dovşan yunu istehsalında liderlər ölkələr Fransa, Çexiya, Polşa və Macarıstandır.
Anqora dovşanları çox aktiv, oynaq və sosialdır və buna görə də Avropada kifayət qədər yayılmış ev heyvanıdır.
Bir sıra ölkələrdə dekorativ cins yetişdirilməsi və sərgi təşkili ilə məşğul olan Anqora dovşan yetişdirənlərin milli assosiasiyaları (məsələn "American Rabbit Breeders' Association") mövcuddur.
Baxım xüsusiyyətləri
[redaktə | mənbəni redaktə et]Anqora dovşanı bütün dovşan cinsləri arasında ən qulluq tələb cinsdir. Anqora dovşanının xəzi dolaşmağa meyllidir (cinsindən asılı olaraq müxtəlif dərəcədə), ona görə də onları müntəzəm olaraq daramaq lazımdır. Həmçinin dovşanların öz yununu yeməməsini də gözləmək lazımdır. Pişiklərdən fərqli olaraq, dovşanlar mədədən tükləri qaytara bilmədiyi üçün tük topları mədə-bağırsaq traktının tıxanmasına və heyvanın ölümünə səbəb ola bilər. Anqora dovşanının yununu islatmaq məsləhət deyil, çünki heyvanlar asanlıqla soyuqlayır, uzun və qalın yunu isə qurutmaq çox çətindir. Anqora dovşanının qidasına lələk otu düşməməlidir, çünki toxum fırçasının ucu kəskindir və bitki yapışqandır, heyvanı zədələyə və kürkünə yapışa bilər. Həmçinin, Anqora dovşanları ağ kələmlə yemləmək olmaz, çünki bu artıq qaz əmələ gəlməsinə və bu da öz növbəsində, heyvanın ölümünə səbəb ola bilər.